Na co ma wpływ uczeń w polskiej szkole? Pewnie na niezbyt wiele, nawet jeśli chodzi o naukę i ocenianie. Za co jest odpowiedzialny? A za co mógłby być? Może za własne uczenie się? Jak szkoła może zorganizować system współpracy z uczniami, aby mogli oni planować i uczyć się systematyczniej?

Zejdźcie z katedry! Zawińcie rękawy i stańcie do wspólnej roboty z uczniami. Zejdźcie na poziom dzieci, aby razem z nimi pracować, bawić się, patrzeć na świat w zasięgu ich wzroku, reagować zgodnie z ich rytmem. W tym nowym układzie stosunków spotkacie się z radością, zaufaniem, odczujecie radość powodzenia – to wezwanie Celestyna Freineta do nauczycieli jest cały czas aktualne i dobrze ujmuje esencję jego myśli pedagogicznej.

Po latach zwykle okazuje się, że podczas tych wszystkich godzin spędzonych w szkole najważniejszych rzeczy nauczyliśmy się na przerwach. Jednak dla tysięcy dzieci nauka na szkolnych korytarzach i boiskach nie jest wcale przyjemna i dużo bliżej jej do szkoły przetrwania. Jill Vialet, członkini międzynarodowej organizacji Ashoka, postanowiła zmienić szkołę przetrwania w szkołę umiejętności społecznych. Od 20 lat uczy ich przez sport i zabawę.

Dzieciom i młodzieży szkolnej nie zapewniono w latach 2014-2016 wystarczającej opieki psychologiczno-pedagogicznej - alarmuje Najwyższa Izba Kontroli komentując krytycznie stan pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów. Blisko połowa szkół publicznych nie zatrudniała na odrębnym etacie ani pedagoga ani psychologa. Często decyzja o przyjęciu do pracy specjalistów w szkole była uwarunkowana nie skalą potrzeb, lecz sytuacją ekonomiczną samorządu.

Przestrzeń, w której przebywamy, ma ogromny wpływ na samopoczucie, ale także na to, jak się uczymy. Źle zorganizowana przestrzeń klasy może utrudniać uczenie się, albo czynić naukę mało efektywną. Ludzie lubią organizować przestrzeń wokół siebie po swojemu, aby czuć się w niej dobrze. Nie powinniśmy o tym zapominać w szkołach. Starajmy się oddawać przestrzeń uczniom, aby oni mogli dać coś z siebie i razem ją współorganizować. Może to mieć pozytywny wpływ na edukację dzieci i młodzieży, już od najmłodszych lat szkolnych.

W szkole podstawowej w Koninie Żagańskim uczy się 39 dzieci. Biorąc pod uwagę tę liczbę i powierzchnię placówki trudno nazwać ją dużą. Ale już metody nauczania, które stosują pracujący tam nauczyciele, są na światowym poziomie. Korzystając z nowych technologii sami biorą udział w różnego rodzaju szkoleniach i wydarzeniach edukacyjnych, a w czasie zajęć odkrywają razem z uczniami cyfrowy świat: tworzą własne aplikacje i gry, realizują projekty edukacyjne, organizują zdalne lekcje z klasami w innych miejscowościach. Ostatnio szkoła zaprosiła do swoich ławek nauczycieli, aby podzielić się z nimi doświadczeniami i pomysłami na nowoczesne podejście do edukacji.

Czy po historii sztuki naprawdę nie ma pracy? Ile zarabia absolwent informatyki i dlaczego nie należy się śmiać z socjologów? Odpowiedzi zna system monitoringu Ekonomicznych Losów Absolwentów (ELA) stworzony przez polskich naukowców we współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Od piątku licealiści i ich rodzice oraz wszyscy zainteresowani będą mogli przekonać się, co opłaca się studiować, żeby potem dobrze zarabiać.

Słowa te kieruję przede wszystkim do studentów, z którymi prowadzę zajęcia. Ale z uwagi na fakt, że żyjemy w czasach edukacji ustawicznej, mogę je również kierować praktycznie do każdego. Wszyscy się ciągle uczymy, nie tylko w szkole czy na sformalizowanych kursach.

Chcę podzielić się refleksjami z wykładu o kamishibai w przestrzeni akademickiej i opowiedzieć o tym, że innowacje na uczelniach mają „pod górkę”, a także opowiedzieć o moich próbach zaradzenia nudnym wykładom. Kilkakrotnie pisałem już o tym, że dydaktyka akademicka jest w zapaści (nie jest to tylko moja opinia). Przyczyn jest wiele, m.in. na uniwersytetach oceniana jest nauka a nie jakość zajęć. Liczą się publikacje a nie zadowolenie studentów i rzeczywisty poziom nauczania.

Zdobywanie wiedzy na studiach to przede wszystkim porządkowanie a nie tylko dokładanie nowych faktów. Przekazywanie wiedzy jest procesem a nie tylko treścią. Dobrze to moim zdaniem ilustruje seminarium dyplomowe. Swoje lata już mam, siwe włosy też (dobrze że są i że jeszcze rosną), ale ciągle muszę się uczyć. Bo świat zmienia się nieustannie. I niestety bardzo szybko. Już nie tylko telefony trzeba zmieniać co roku. Jakże jednak żyć samemu w przytulnej stabilizacji, gdy studentów muszę przygotowywać do nieustannego uczenia się w zmieniających się świecie? Poznaję na własnej skórze jak to smakuje. I dzielę się swoim doświadczeniem (nie tylko na sali wykładowej czy laboratoryjnej).

Od dłuższego czasu w różnych gremiach słyszę narzekanie na zbyt powszechne kształcenie wyższe. Że za dużo jest magistrów. Czasem słychać też postulat ograniczenia kształcenia uniwersyteckiego, bo „po co nam tylu magistrów?”. Moim zdaniem, bardzo subiektywnym bo nie popartym badaniami socjologicznymi, przyczyną tego narzekania jest niedostrzeżenie głębokich zmian cywilizacyjnych i społecznych (nie zauważyliśmy trzeciej rewolucji technologicznej, która właśnie wokół nas się dzieje). Nie uważam, że mamy za dużo wykształconych osób. Sądzę że powszechność kształcenia na poziomie wyższym jest cechą rozwiniętych społeczeństw. Zmieniła się jednocześnie rola dyplomów szkół wyższych. Kiedyś były one wyznacznikiem przynależności do elit. Dziś już nie. I nie widzę w tym nic złego. Już wyjaśniam dlaczego.

Od wielu lat prowadzę zajęcia dla studentów z prezentacji publicznych (autoprezentacja), czyli uczę wypowiedzi publicznych w formie referatów, dyskusji, dyskusji internetowych, plakatów, esejów, e-portfolio itd. Zajęcia wymuszają na mnie ciągłe obserwowanie, douczanie się, zastanawianie się... nad komunikacją w różnych sytuacjach. Ciągle odkrywam coś nowego. Z perspektywy lat mogę śmiało napisać, że szeroko rozumiana popularyzacja uczy wypowiedzi... także naukowych. Wymusza i ułatwia odejście od rytuału i pomaga skupić się na sensie wypowiedzi. Ułatwia dostrzeżenie.. słuchaczy. Z całą pewnością naukowcy powinni próbować wypowiadać się poza swoim, wąskim gronem. Bo wtedy lepiej będą mówili i pisali... treści naukowe!

Żaden system edukacji nie jest doskonały – wszystko na świecie ciągle ewoluuje i zmienia się, zatem również szkolnictwo powinno być w nieustannej zmianie. Problem w tym, że przygotowując założenia systemu edukacji dziś, tak naprawdę powinniśmy myśleć z perspektywą minimum 12 lat naprzód, a najlepiej 15-20. Uczeń idący dziś do szkoły będzie żył w świecie zapewne różniącym się dość mocno od tego, w którym dziś żyjemy. Jak z tym wyzwaniem radzą sobie inne kraje?

Podwaliny pod współczesny system oświatowy położone zostały w pierwszej połowie XIX w., kiedy w państwie pruskim wprowadzono obowiązek szkolny a samą szkołę zorganizowano na podobieństwo fabryki. Nauczyciele stali się obsługiwaczami pasa transmisyjnego przekazującego wiedzę z podręczników do kajetów a sami uczniowie – obiektami do formowania w oparciu o sztywno ustalone normy jakości. Mieli się ćwiczyć w dyscyplinie i punktualności wedle jasnych i jednolitych dla wszystkich programów.

Dlaczego w fińskiej szkole uznano, że nauczanie przedmiotowe należy uzupełnić nauczaniem tematycznym? Publikujemy fragmenty wywiadu z panią Kirsti Kauppi, Ambasadorem Finlandii w Stanach Zjednoczonych, który stanowi ciekawe odniesienie do celów związanych z edukacją, wyznaczonych sobie przez ONZ we wrześniu 2015 (UN 2030), w kontekście szerszych celów społecznych takich jak pokój, dobrobyt i świadomość środowiska naturalnego.

Współczesny świat w coraz mniejszym stopniu jest pewny i przewidywalny. Coraz częściej jesteśmy zaskakiwani różnymi zjawiskami i wydarzeniami, których nie potrafiliśmy przewidzieć. W takim świecie powinniśmy zwracać uwagę na to, że edukacja musi prowadzić nieprzerwanie do nabywania nowych umiejętności, które pozwolą adaptować się do ciągle zmieniających się warunków – uważa Mark Prensky, amerykański pisarz, badacz mediów i internetu, specjalizujący się w tematyce edukacyjnej.

Można stworzyć w istniejącym systemie szkolnictwa placówki oświatowe, które choć publiczne, wcale nie są zorganizowane tak samo, jak większość szkół. Wszystko zależy od koncepcji szkoły, wizji i siły organizatorów, którzy swoją wizję wprowadzają w czyn. Potrzebujemy edukacji dla nowej epoki? To ją spróbujmy wymyśleć. Wystarczy „tylko” zrozumieć, po drugie chcieć, a po trzecie wykonać.

Jaka będzie Polska za 10 lat? Czy Polska za dekadę będzie to pechowiec czy szczęściarz Europy? Wczoraj ukazał się ciekawy Raport ośrodka dialogu i analiz THINKTANK, w którym zaprezentowano wyniki trwającego ponad 1,5 roku projektu „RE-WIZJE. Jak w najbliższej dekadzie zmieni się państwo, rynek, praca, edukacja, styl życia i miejsce Polski w Europie”.

W kolejnym odcinku o wartościowych serwisach edukacyjnych, które warto śledzić, zajrzymy do portalu stworzonego przez Fundację Edukacyjną George Lucasa. Edutopia to jeden z najważniejszych edukacyjnych „trend-setterów”, czyli portal, który pokazuje co nowego i wartościowego dzieje się w różnych szkołach na świecie i może zdarzyć się w każdym innym miejscu.

Ewolucja człowieka od lat wzbudza wielkie emocje. Łączy w sobie zarówno ewolucję biologiczną jak i ewolucję kulturową. Niezwykła ewolucja przejścia, dotykająca tajemnicy życia i ewolucji wszechświata. W ostatnich latach genetycy i biologia molekularna wniosła sporo nowego, z czym warto się zapoznać.

Internet jest pełny wartościowych serwisów edukacyjnych, które warto śledzić, jeśli jesteśmy poważnie zainteresowani edukacją. Dobrze byłoby choć trochę znać języki obce (zwłaszcza angielski). Ale, nawet jeśli nie znamy – dla chcącego nic trudnego – możemy użyć Google Translate i mniej więcej zrozumiemy sens artykułu. Dlatego w Edunews.pl zaczynamy taki cykl – będziemy rekomendować odwiedziny w różnych serwisach, w których pojawiają się ciekawe opracowania.

Pewnego dnia Peter Hartkamp usłyszał od swojej córki, że wolałaby umrzeć niż iść do szkoły, i postanowił wziąć edukację swoich dzieci we własne ręce. Założył w Holandii trzy wysoce innowacyjne szkoły demokratyczne, stając się specjalistą w dziedzinie edukacji, prawa oświatowego i praw dziecka. Swoje bogate doświadczenia opisuje w książce „Zamiast edukacji przymusowej”, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Element.

W ramach organizowanego cyklicznie przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową Kongresu Obywatelskiego pojawiła się właśnie publikacja pt. „Edukacja do dojrzałości”. Poruszamy są w niej zasadnicze tematy celu edukacji oraz możliwych kierunków modyfikacji metod i form nauczania - tak, aby lepiej przygotowywać ucznia do dojrzałości.

André Stern, który nigdy nie chodził do szkoły, przekonuje, że zabawa jest najskuteczniejszym narzędziem do uczenia się, a rozwój dziecka leży w jego naturze. W swojej najnowszej książce pt. „Zabawa. O uczeniu się, zaufaniu i życiu pełnym entuzjazmu” zachęca do bezwarunkowego zaufania dziecku.